Toen ik zo oud was...

Mijn zwager stuurde me onlangs een oude foto waarop mijn vader te zien is. (Klik op de foto voor een vergroting). Hij staat tweede van links. Met een onafscheidelijke sigaret. Toen hij ouder was, verruilde hij die voor een sigaar. Stapels sigarendozen kreeg hij op zijn verjaardag. Hij pakte ze niet eens meer meteen uit. Agio, Willem 2. En werd er 88 mee.
Maar hier is hij nog jong, ik neem aan dat dit is in zijn verplichte diensttijd. Ik kan niet goed inschatten hoe oud hij hier is en even later (hij was toen 24) werd het oorlog. Maar toen mocht hij als 'onmisbaar' in de fabriek van zijn vader blijven werken.

Voor de oorlog lijkt mij de foto ook wat te ontspannen. Misschien leerden ze hier alvast een loopgraaf graven voor als de Russen ooit zouden komen. Of de Duitsers. Je wist maar nooit, toch?
Ik heb met hem helaas nooit gesproken over die tijd, maar ik kan me zo voorstellen dat hij het een uitje vond, die diensttijd. Recht van de lagere school vandaan, op twaalfjarige leeftijd, moest hij als oudste zoon (van vier) gaan werken in de klompenfabriek van zijn vader. Hard werken, vanaf dat het licht werd tot het donker was. En ik kan je verzekeren: opa was geen makkelijke man. Mijn vader hoefde op twaalfjarige leeftijd echt niet meer 'speels' te zijn.

Zijn moeder overleed toen hij een jaar of zeventien was. Opa hertrouwde - dat werd toen door pastoor of gemeenteambtenaar snel en efficiënt geregeld door een koppeling met een huwbare dame voor te stellen - met een weduwe met drie kleine dochters. Al gauw kwamen er nog vier broertjes en zusjes. En daarvoor moest er brood op de plank! Misschien was een paar jaar met een stel vrienden alleen simpele bevelen opvolgen wel een verademing voor hem.

En als ik dan zo'n foto zie, denk ik na over hoe ik leefde toen ik zo oud was. Zonder dat mijn ouders het wisten was ik met mijn vriendje (ongehuwd) gaan samenwonen in een dorp vijftig kilometer verderop. Een heel huis (zonder telefoon!) hadden we gehuurd, want dat kon toen nog van twee (geleende) studiebeursjes. Terwijl ze dachten dat ik braaf studeerde op een kamertje aan de andere kant van het land, was ik daar allang gevlogen. Een keer per week belde ik mijn ouders vanuit een telefooncel en draaide hun een rad voor ogen. Samen met mijn vriend ging ik naar popconcerten waar 'langharig tuig' optrad. Ik droeg ban-de-bombuttons, gekocht op een van de vredesdemonstraties die we bezochten. Ik was voor de Beatles, hij voor de Stones. De relatie liep later dan ook stuk. We woonden op groentenkistjes, een zelf getimmerd bed en een oude leunstoel van een overleden opa. En ik was BBL! Bewust BehaLoos. Want dat was hip!
Ik voelde me wild en vrij. En was dat ook.
Dat mijn ouders helemaal niets van me begrepen, begreep ik dan weer niet.
Ze konden ook niet tegen elkaar zeggen: ach ja, denk nog eens even na over hoe je zelf was toen je zo jong was. Een grotere wereld van verschil kon je je eigenlijk niet indenken!
Na een generatie al.