Marokko 13 - Kerststal kopen?

We reden door de bergen van Marokko. Er was ons een fotostop beloofd, ergens boven, na de haarspeldbochten, waar we een prachtig uitzicht zouden hebben over het stuwmeer beneden. Op de zanderige plek waar wat ruimte was gemaakt om de bus te laten stoppen, stond uiteraard koopwaar. Op het moment dat de eerste passagiers uitstapten, verscheen hollend de verkoper uit een huisje, een stuk van de weg vandaan. Hij beheerste zijn talen!
'Mooie kerststal, mooie kerststal kopen,' bleef hij herhalen.
En ik moet zeggen, ik vond deze huisvlijt werkelijk schitterend. Waarschijnlijk verkocht hij ze in de zomer als 'echte berbertenten'.
Josef en Maria had hij er ook bij. Er lagen wat piepschuim poppetjes, met een doekje omwikkeld en wat ogen erop getekend.
Of hij ook een kindje Jezus had, vroeg ik.
Nee, kindjes Jezus, daar deden de berbers niet aan, die moest ik zelf maar knutselen. En hoe slim waren ze gemaakt, had ik dat wel gezien?
Hij trok de 'middenpaal' uit de tent en het geheel klapte neer, zodat het net als een echte berbertent verhuisbaar was en mee in de koffer naar Nederland zou kunnen.
Dus u begrijpt het al, deze dagen staat er bij mij een prachtige 'berberkerststal' waarin helaas het kindje Jezus ontbreekt. Maar de kerstvreugde is er niet minder om.

Marokko 12 - Dat apenland?

'Wat ga je in hemelsnaam doen in zo'n apenland?' vroeg een vriendin geringschattend toen ik haar vertelde naar Marokko te gaan. Nou zei ze dat ook al toen ik naar Turkije ging en naar Jordanië, dus het is iets universeels, zal ik maar denken. Iets wat zich op onvoorstelbare wijze in haar brein heeft genesteld.
In die twee andere landen heb ik namelijk geen aap gezien, maar hier dus wel. Ze zijn zo leuk en zo schattig en zo aaibaar. Maar dat mag niet van de gids: aaien. Ze kunnen bijten en enge ziektes bij zich dragen, volgens hem. Maar als je even niet oppast hangen ze zo in je. En dat levert weer leuke plaatjes op.
Dus na afloop van mijn reis zeg ik vol overtuiging: ja, het is een apenland, maar een prachtig apenland. Ik ga zeker een keer terug om het zuiden en de woestijn te bekijken!

Een droomwereld

Ooit begon ik met schrijven als hobby. Langzaamaan werd het mijn werk en was ik er meer dan fulltime mee bezig, zelfs in de weekenden. En eerlijk gezegd begint het ook erg als werk te voelen. Deadlines hijgen in mijn nek.
Maar het liefst wil ik creatief zijn, nieuwe dingen ontdekken, nieuwe wegen bewandelen. Dus tegenwoordig deel ik mijn tijd strikt in. Er is een tijd om te schrijven en er is een tijd om te kliederen. Allerlei materialen en technieken worden door me onderzocht.
Al lang wilde ik iets uitproberen met encaustic. Dat ziet er zo super uit en volgens de filmpjes op internet is het zo simpel!
Dus ik schafte me maar eens een duur beginnerssetje aan, als een soort kerstpakket voor schrijvers. En ik ging aan de slag.
En creëerde een nieuwe droomwereld.
Ik vrees dat het een nieuwe verslaving gaat worden, maar zolang het niet op werk gaat lijken is het oké.

Marokko 11 - Waar hebben we het eigenlijk over?

Als je in Marokko van A naar B wilt kun je verschillende mogelijkheden overwegen:

1. De bus:
De gemiddelde bus heeft meer deuken dan je voor mogelijk zou houden, veelal vergezeld van een voorruit met spinragachtige allure. Het lukt de chauffeur maar nauwelijks om tussen alle scheuren door te loeren. Volgens onze gids zijn bussen veelal het doelwit van boze hooligans, die hun club zagen verliezen. Ze moeten wel elk halfjaar worden gekeurd, maar het slimste is om de voorruit de dag voor de keuring te laten vervangen, dan loop je niet het risico dat hij nog een keer wordt vernacheld voor de keuring.
Binnen in de bus ziet het er doorgaans niet prettig uit, er worden mensen bij gepropt tot de deuren echt niet meer dicht kunnen.

2. Een koets:
Bij het nemen van een koets met paardje is het zaak eerst even te controleren of het beestje niet graatmager is en hoe zijn baas met hem omgaat. Is dat allemaal oké dan is dat een leuke manier van vervoer. De prijs is afhankelijk van je onderhandelvaardigheden hoog of laag.

3. De taxi:
Elke stad heeft een eigen kleur taxi's. Blauw, geel, groen, oranje, het maakt niet uit of ze roestig en gedeukt zijn, als ze maar de juiste kleur hebben. Op de foto zie je de taxi's van Rabat, deze drie zien er tiptop uit. De voorste is een Grande Taxi. Makkelijk te herkennen: die is groot, veelal zijn het Mercedessen of vergelijkbare auto's. Een Grande Taxi rijdt vaste routes tegen vaste (vooraf af te spreken) prijzen per persoon. Ze hebben geen teller in de auto. Er gaan zes passagiers in, vier op de achterbank en twee op de voorbank, naast de chauffeur. Omdat ze meestal over grote afstanden rijden, kun je dat ook niet echt comfortabel noemen.
De Petit Taxi is klein, hoe verzinnen ze het. Ze zijn veelal wat gedeukter en er passen maar drie passagiers in. Deze taxi's rijden korte ritjes in de stad en ze hebben verplicht een teller die ze soms onklaar maken als er toeristen instappen. Ook hier geldt: liefst vooraf een prijs afspreken. En dan ook nog gepast geld hebben. Je hoeft ze niet te zoeken, ze zoeken jou. Als je als westerse toerist door een stad flaneert, stopt er gemiddeld elke vijf minuten een aan je voeten.
Ik maakte een prijsafspraak met een chauffeur in Marrakech van twintig dirham, dat is ongeveer twee euro om met zijn tweeën van ons hotel naar het Djemaa el Fna te komen. Hoewel de taxi een eindje omreed om een andere passagier weg te brengen, stond de teller bij aankomst nog maar op zestien dirham, maar beloofd is beloofd, ik had twintig afgesproken. Maar ik had het niet gepast. Na veel zuchten en steunen vond de chauffeur ergens in de zakken onder zijn djellaba wat papiergeld, hij deed er achteloos wat kleine muntjes bij die ik niet meteen herkende en dat was dat. Maar ik telde het na en zag dat ik 26 dirham had betaald. Dat was niet de afspraak. Nu begon het toneelstuk. De man telde in mijn hand de munten nog drie keer fout na en besloot toen dat ik gelijk had. Hij zocht in het handschoenenvak, in het deurvakje, in alle andere holtes van de taxi en kwam nog tot twee dirham. Meer had hij echt niet, nergens niet. Niet in het Engels, niet in het Frans, niet in het Arabisch en niet in het Nederlands dat hij ook gebrekkig bleek te beheersen.

Zijn woede steeg tot grote hoogte toen ik niet uitstapte. Zo kon hij geen nieuwe passagiers oppikken!
Ook ik heb in het verleden een toneelopleiding gehad en speelde achtereenvolgens onbegrip, kwaadheid, verdriet, machteloosheid en nog meer in alle talen herkenbare emoties. Een oplettende agent, die mijn vriendin zuchtend naast de taxi zag staan, slenterde naderbij. Daarop vond de komediant nog een dirham en omdat we toch eindelijk wel de stad in wilden, besloot ik het toneelstuk als eerste te beëindigen door uit te stappen.
Wat er aan schortte? vroeg mijn vriendin.
Nou, dat ik voor een rit van ongeveer vijf kilometer omgerekend 2,3 euro had betaald in plaats van 2 euro. Dat schortte eraan!
En dat mijn eergevoel was aangetast, omdat ik me op de laatste dag van mijn vakantie, met al een week ervaring, wederom door een huichelachtige Marokkaan had laten bedonderen, dat was waarschijnlijk mijn grootste probleem.
(Dat u nu niet meteen mijn ruiten in komt gooien of mij aan de virtuele schandpaal nagelt, omdat ik ALLE Marokkanen huichelachtig of onbetrouwbaar noem of vind. Nee hoor, ik heb ook heel lieve, betrouwbare en behulpzame mensen ontmoet. Maar toch, die enkele taxi-chauffeur die toeristen uit wil knijpen blijft het langst in het geheugen hangen).

Men neme...

Men neme:

* Een prachtig opgeknapte Porsche Diesel uit 1961
* Een geweldige huifkar met veel kinderplezier
* Een jongetje op een graafmachine
* En vooral enthousiaste Teun, de zoon van de Porsche-eigenaars Nico en Saskia, die mij vertelt dat een spannend jongensboek moet gaan over opknappen van oude tractoren en een wedstrijdje daarmee.

Dan is het nog maar een kleine stap om te schrijven aan een boek dat als werktitel heeft 'Tractor Teun'.
Het boek vordert met enkele duizenden woorden per dag, en de echte Teun gaat het uiteraard voor me beoordelen in de kerstvakantie!
Volgend jaar hopelijk in de winkel, voor alle stoere jongens en meiden die van tractoren houden.

Marokko 10 - Vervoer 2

Als je in de bergen rijdt tref je regelmatig grote wolken waarin als je nadert een rokende vrachtauto blijkt te zitten. Of je ziet rokende banden, ook niet verwonderlijk als je ziet wat ze voor lading op de aftandse auto's proppen. Ietsje minder zou verstandig zijn, zeker op bergwegen.
Veel vrachtwagens staan ook hulpeloos langs de kant, of eigenlijk gewoon op een strook van de snelweg, want aan vluchtstroken doen ze niet. Het rijdt zolang als het rijdt en als het ermee ophoudt is het een typisch geval van jammer.

Ook hier geldt: het mag erop als het er niet meteen afvalt. En valt het er wel meteen af dan zet je er een mannetje bij om het vast te houden. Simpel zat.




Dubbeldeks veevervoer kennen ze ook, zoals je op de foto kunt zien. Het tocht wel een beetje bovenop, Dat dan weer wel.

Marokko 9 - Vervoer 1

Wat betreft het vervoeren van producten geldt in Marokko: wat er niet meteen afvalt mag erop.
Soms moet je wel zoeken wat voor vervoersmiddel eronder zit.

En als je van je vrachtbrommertje een overdekte vrachtwagen wilt maken, zoek je gewoon een banier van een expo die achter de rug is. Stevig spul om her te gebruiken als dak over je lading.
(Klik op een foto voor een vergroting)

Marokko 9 - Verliefd

O, wat ben ik toch vreselijk verliefd op de prachtige steentjesmozaïeken in Marokko. Overal waar je komt zie je dit prachtige handwerk. Alle steentjes worden een voor een op de muur gezet, voorbereiden in grotere tegels doen ze daar nog niet.

Wat je hier ziet zijn allemaal onderdelen van de indrukwekkende Koning Hassanmoskee in Cassablanca. Een stad waarvan de gemiddelde Marokkaan zegt dat je de prachtige moskee moet gaan bezoeken en er dan heel snel weer verdwijnen moet om naar een echt mooie plaats te rijden zoals Rabat of Fes. Ze hebben gelijk, vind ik.

Helaas mochten we deze keer niet naar binnen omdat het vrijdaggebed net zou beginnen. IJverige mannen hielden ons op verre afstand van de deuren waardoor de duizenden moslims (gescheiden) binnen stroomden. Maar ook van buiten was de moskee prachtig, al moet er hier en daar wel al flink worden gerestaureerd. De vorige keer dat ik Marokko bezocht was de moskee net klaar en piekfijn in orde. Toen heb ik ook delen van de binnenkant mogen bewonderen.
Klik op de foto's voor een vergroting.

Marokko 8 - De houtbewerker

Het houtbewerken is niet alleen handwerk, maar ook voetenwerk zagen we. Klik op de foto voor een vergroting.

De man klemt een stukje cederhout (ruikt heerlijk!) vast en houdt dat met zijn linkervoet stevig op zijn plaats. In zijn rechterhand heeft hij een stok met een draad eraan. Door die stok op en neer te bewegen draait hij het te bewerken hout rond. In zijn linkerhand houdt hij een beitel vast, die hij met zijn rechtervoet druk geeft op de juiste plaats en tijdens de juiste duur. En zo maakt hij binnen een minuut of vijf een schaakstuk of een handvat voor aan een spies. Het gaat zo razendsnel dat je als toeschouwer niet eens ziet wat hij maakt. Desgewenst maakt hij er ook meteen losse ringetjes aan die niet te verwijderen zijn, liet hij zien. Hij maakte 'special for you madam' een hangertje voor aan een koord om mijn nek. En uiteraard kreeg hij als beloning een paar dirhammetjes. Slimme verkooptruc, het werkt altijd

Marokko 7 - De koperslager

De koperslager zat in het smalle straatje buiten zijn werkplaatsje en beukte met veel kabaal op de bodem van een bad. Van hem mocht ik geen foto maken, van het bad in wording wel. Op zijn schoot lag een gigagrote schaal, die na lang kloppen en hameren de bodem van dit koperen bad zou zijn. Fascinerend om het te zien groeien.




Andere koperslagers maakten en repareerden in een medina grote koperen schalen die verhuurd worden bij bruiloften. Er kan eten in voor tientallen mensen en na afloop van het huwelijk breng je ze gewoon zwartgeblakerd terug. Ze worden dan schoongemaakt, opgepoetst en gerepareerd. Slim systeem.

Marokko 6 - Ambachtswerk

Overal waar je in Marokko komt zie je de mensen bezig met echt ambachtswerk. Tijdrovend, maar o zo mooi.

In diverse piepkleine winkeltjes in Marrakech zagen we mannen dikke stoffen stikken op een naaimachine. Nou ja, we zagen de stof, de mannetjes gingen er vaak helemaal onder schuil. Blijkbaar wisten ze precies wat waaraan gestikt moest worden, ruimte om iets even uit elkaar te leggen was er niet. Ik besloot eens te gaan vragen wat zo'n man maakte. Een heuse grote circustent dus!
Boven zijn hoofd hingen foto's van tenten die je bij hem kunt bestellen. Van lelijke witte partytenten zoals wij die hier hebben, maar dan meterslang en met 'ramen' erin tot traditionele berbertenten en een soort tipi's. Het kon allemaal. Hij vertelt je hoeveel stof of zeil je nodig hebt en waar je het moet halen en stikt vervolgens je tent.

Ook zagen we een lampenmaker. Dat was wat handzamer in een klein winkeltje. Hij knipte metaal, maakte er versieringen in en soldeerde alles aan elkaar zodat je de prachtige lampen krijgt die op de andere foto te zien zijn.

Eendje gered

Even iets anders tussen de Marokko-blogs die nog vervolgd worden :-)

In het voorjaar schreef ik mijn eerste boekje voor Deltas. Een AVI-boekje niveau E4.
Ik noemde het 'Een eendje met pech' want daar ging het boekje over. Misschien vond de uitgever de titel te bedreigend, want hoe loopt dat af voor het eendje? De definitieve titel werd 'Eendje gered' dan is het in ieder geval duidelijk dat je het boekje zonder tranen door je kind kunt laten lezen.

Eefje Kuijl maakte er kleurige, grappige illustraties bij. Ik heb de vormgegeven tekst gezien (erg veel plaatjes verdeeld over de pagina's) en ben er helemaal gelukkig mee.

Een stukje tekst (als de kinderen het eendje eindelijk hebben bevrijd, blijkt de moeder gewoon te zijn vertrokken):

‘Wat zullen we nu krijgen?’ vraagt meester Roel.

‘Zet dat eendje eens snel bij haar moeder terug!’

Daan vertelt het lange verhaal over de redding.

Vooral van de domme moeder, dat dikt hij nog eens drie keer aan.

‘Tjonge, jonge, ik snap het eindelijk.

Maar wat nu? Wat moet ze eten?

Muggen of eendenkroos?

Dat beestje gaat vast dood.

Zit ik hier straks met twintig kinderen in tranen.

Tjonge, jonge.’

Meester Roel krabt zich eens peinzend aan de kin.

De kinderen kijken hem zwijgend aan.

Vooral Merel en Daan.

‘Ja, ja, kijken jullie maar’, zucht de meester.

‘Ik weet het toch ook even niet.

Soms wilde ik dat ik geen meester was.’

Op dit moment schrijf ik vier boekjes voor deze uitgever voor groep 6. Drie liggen er al ter beoordeling, eentje moet ik nog rap even schrijven voor het einde van het jaar.

Edit: Als het boekje in mijn bus valt, zie ik pas dat de titel nog een keer gewijzigd is in 'Een eendje in nood'.

Marokko 5 - Traditioneel

Het is zo'n twintig jaar geleden dat ik in Marokko was. In die tijd zag ik alleen traditionele kleding in de dorpen, maar ook veel Westers geklede mensen in de steden, met name in Casablanca en Marrakech. Ik weet nog dat ik me er toen over verbaasde dat ik zo veel meisjes zag in strakke spijkerbroeken en dito truitjes.
Nu verwachtte ik dat de trend zich had doorgezet, ook naar de grotere dorpen.
Wat schetste mijn verbazing: de mensen liepen er veel traditioneler bij dan ik verwachtte. Had ik in mijn gedachten gewoon gemoderniseerde lijnen doorgezet naar het heden die in de praktijk halverwege waren doorbroken?
Of gaat men nu zelfs nog traditioneler gekleed dan twintig jaar terug? Ik denk het laatste.



Vrijwel alle vrouwen droegen een hoofddoek, ook de trendy meiden in de steden die hun billen in veel te strakke broeken hadden gehesen, zodat ze er van voren keurig net uitzagen en van achteren uitdagend met hun billen wiebelden. Veel meer dan toen zag ik volledig gesluierde vrouwen. Aan tafel in de restaurants merkte ik dat het nog een hele klus is om dan in het openbaar toch nog netjes te eten.
Ook veel meer mannen liepen weer in djellaba, naar mijn idee. Wel lekker warm, aangezien het daar nu 's avonds en 's nachts behoorlijk afkoelt tot een graad of vijf.
Toch zagen we in Marrakech een groot modern winkelcentrum met gewone merkkleding zoals je die koopt in Amsterdam of welke andere stad dan ook, met raamvullende reclamefoto's, allemaal van blonde Westerse vrouwen.




Het hitsige reageren van jonge mannen als ze toeristen zonder hoofddoek ontwaren, waar ik me de vorige keer zo aan stoorde, bleef nu volledig achterwege. Oftewel had ik na nog eens twintig jaar op deze aardbol echt alle aantrekkelijkheid verloren, oftewel zijn ze inmiddels veel meer gewend geraakt aan andere culturen die de stad ook bevolken.
Het zal vast het laatste zijn :-)

Marokko 4 - Heetgebakerd

Onze onvolprezen gids Mohamed gaf ons drie belangrijke tips op de eerste dag van onze reis:

1. Kijk in Marokko niet om je heen naar al het moois dat ons land te bieden heeft, maar kijk naar de grond voor je. Dat was niet om ons nederigheid aan te praten, merkten we al snel. Veel straten, trottoirs (als ze al die naam mogen dragen), steegjes en vloeren zijn bezaaid met grote gaten, losse stenen, uitstekende putdeksels, stukken rottend vlees soms in de medina, net boven de grond afgezaagde paaltjes, ezelspoep, ongelijke treden van een trap, ultrahoge stoepen en ga zo maar door. Gelukkig dragen alle moeders hun kindjes op de rug, ze zouden echt niet met een kinderwagen door de stad kunnen laveren. Gehandicapt moet je er al helemaal niet zijn, dan kom je nergens meer.

2. Je mag niemand fotograferen in uniform. Dat mag niet omdat het niet mag. En er stonden er veel! Mannen in uniform. Het wemelde in elke stad en in elk dorp van de snerpende politiefluitjes waar een agent met keurige witte handschoentjes aan vastzat. Hun belangrijkste taak leek te zijn de mensen te attenderen: Pas op, ik sta hier, hoor! Vooral de laatste dagen in Marrakech kwamen we ze zowat om de honderd meter tegen. Er was een belangrijk internationaal filmfestival in de stad. Dat betekende dat alleen al op elke kruising met stoplichten een agent stond, want veel chauffeurs schijnen te denken dat een rood stoplicht alleen betekent dat je moet stoppen als er een agent met fluitje bij staat. Verder zagen we overal Koninklijke paleizen of buitenhuizen, arsenalen, garnizoensgebouwen enzovoort die een stevige muur hadden met om de zoveel meter een bewaker met stevig geweer. We kregen de indruk dat minstens een kwart van de bevolking van Marokko bewaker of agent zou moeten zijn.

3. Alles mag verder in Marokko, behalve ruzie zoeken op straat. Deze tip leek me wat onlogisch. Wie zou er nu ruzie willen zoeken op straat? Dat is in mijn beleving iets voor dronken jongens die 's avonds laat door de straat zwalken en dan iemand zinloos aanvallen, waarover je dan leest in de krant. Maar in Marokko bleek dat anders te liggen. Niet door de drank, die wordt daar niet veel genuttigd. Nee, daar raken ze snel over hun theewater, daar komt die uitdrukking blijkbaar vandaan. Elke dag zagen we of hoorden we wel een straatincident met veel schreeuwende mannen. Soms 's nachts, onder ons slaapkamerraam. Maar ook onderweg zagen we diverse keren mensen pogingen doen om op de vuist te gaan, vaak met een agent die zei dat iets niet mocht of juist wel moest. Sta je met je dikke bus midden in een smal straatje het hele dorp te blokkeren, met als gevolg een lint van toeterende auto's achter je (want dat kunnen ze heel goed in Marokko, toeteren om alles en tegen alles) dan moet zo'n agent je natuurlijk niet proberen op te jagen. Want je staat net even met je verre neef, die je al een tijd niet meer zag, te bespreken hoe het met je vader gaat, en met je broer Mustafa, en je broer Ibrahim, en je neef Mohammed en en en en ... Dan stap je dus uit om die agent een lesje te leren. Met gebalde vuisten en veel geschreeuw. Het toneelstuk wordt dan beëindigd door een aantal stevige omstanders die je bij armen en nek pakken om erger te voorkomen. Het leek op wat we bij de vakbond 'ketelmuziek' noemden. Veel geschreeuw om niets. Het zal wel komen door de vele zon, maar een beetje heetgebakerd leken sommige mannen me wel. En een beetje wars van uniformen, dat ook. Gelukkig waren er altijd meer vredestichters die ertussen sprongen dan ruziezoekers, dus tot echte klappen kwam het zelden.

De 'bewaker' op de foto mocht wel gefotografeerd worden, hij stond voor de sier bij een Mausoleum.

Marokko 3 - En dan de ezels

Ze zijn overal waar je kijkt, de ezels en de muildieren.
Op de akkers, waar geen tractor doorheen komt vanwege de vele keien, ploegen ze het land in een poging om nog wat vruchtbare aarde boven te krijgen.






Ze dragen de koopwaar en bouwmaterialen door de smalle steegjes van de medina, waarbij ze regelmatig vast komen te zitten omdat ze te breed beladen zijn. Of door hun hoeven zakken omdat de eigenaar de vele trapjes niet meegerekend had in de belasting.
Ze dragen de kinderen naar school in de bergen, er passen er soms drie tegelijk op een ezel. Ze rennen over de snelweg met hun karretjes met groenten, naar de markt in de stad.









Ze dragen de vrouwen uit de bergen naar het 'soort van' winkeltje aan de doorgaande weg, waar ze dan met tienen geparkeerd staan terwijl de vrouwen hun inkopen doen en het wekelijkse nieuws bespreken. Ze zijn alom tegenwoordig en allemaal braaf en benaderbaar.
Ze zijn goud waard voor hun eigenaars!
(Klik op een foto voor een vergroting)

Marokko 2 - Geuren, geuren, geuren

En dan natuurlijk de geuren!
De prachtige kruidenstalletjes met hun eindeloze bergen kruiden, de afgeladen sinaasappelkarren vol geurig fruit. Een lust voor oog en neus!

Marokko 1 - kleuren, kleuren, kleuren

 

De afgelopen week vertoefde ik in Marokko. Een rondreis langs de Koningssteden, met tussendoor veel ritten door de bergen en over het platteland van Marokko. Genoten met volle teugen!
Zoals ook bij mijn andere vakanties plaats ik de komende dagen weer wat blogs en foto's over dingen die me opvielen of (aangenaam of onaangenaam) verrasten.

Allereerst natuurlijk de kleuren, kleuren, kleuren! Wat een genot om in de medina's de winkeltjes met zoveel kleurrijke artikelen te zien. Nauwelijks kopers in deze tijd van het jaar, maar de kleurige voorraad ligt alweer klaar voor een nieuwe horde toeristen vanaf eind februari. En natuurlijk voor de eigen bevolking die daar ook volop hun koopjes afdingt.
Wat de prijzen betreft: naarmate het aantal toeristen afneemt vanwege het winterseizoen, nemen de aanvangsprijzen blijkbaar toe. Stevig afdingen is dan ook nodig en als je daar niet van houdt kun je beter een ander de zaken voor je laten regelen of de hand op de knip houden. Een broek waarvoor men 300 dirham vroeg kreeg ik voor 100 dirham mee (ongeveer 10 euro wat daar een normale prijs is voor zo'n broek). Daarvoor moet je dan wel een kwartiertje een toneelstukje spelen met de verkoper en boos weglopen en geïrriteerd zijn als hij je zes straatjes verderop achterna komt enzovoort. Als de koop dan uiteindelijk toch doorgaat ben je vrienden voor het leven. Althans, die indruk wordt gewekt.
(Klik op de foto's voor een vergroting)

AVI-tips 4

( Zoek je AVI-tip 1 t/m 3 klik dan rechts in de lijst met labels op AVI-tips.)

Wat te doen als je tekst te simpel is?

Een laag AVI-niveau eist flink schrappen in je woordgebruik. Je taal wordt er saai en simpel van en toch kan je verhaal boeiend en vlot zijn.
Vrijwel net zo moeilijk is het om een hoog niveau te halen zonder zinnen te gebruiken die kinderen niets zeggen omdat er allemaal woorden in staan die ze technisch wel kunnen lezen, maar onbegrijpelijk zijn. Wat moet je als tienjarige met een woord als 'niettegenstaande'? Weggooien dat boek dat vol staat met dat soort woorden om maar op niveau M7 of hoger te komen. Daar krijg je geen leesplezier van.
Hoe kan het dan wel?

Er zijn slechts twee variabelen die de hoogte van je AVI-niveau bepalen:
1. De gemiddelde woordlengte. Een hoog AVI-niveau heeft veel lange woorden nodig en weinig korte woorden. Het scheelt als je korte stopwoordjes zoals nu en al en wel en heel schrapt. En verder vervang je zoveel mogelijk korte woorden door langere synoniemen.
2. Het percentage hoogfrequente woorden. Hoe meer ongebruikelijke woorden je in je tekst plaatst, hoe lager het percentage hoogfrequente woorden en hoe hoger je AVI-score.

Een voorbeeld:

Snel pakt ze twee broodjes uit de kast, drinkt wat melk zo uit het pak, stopt een zak chips, twee appels en een fles drinken in haar tas en verdwijnt.

Deze zin levert een laag AVI-niveau op want hij bestaat uit korte woorden die ook nog eens redelijk gebruikelijk zijn.
Dus daar maak je van:

Snel grist ze twee krentenbollen uit de voorraadkast, drinkt wat karnemelk uit het opengescheurde pak, stopt een familiezak paprikachips, drie bananen en een fles frisdrank in haar rugzak en verdwijnt.

 

Je zegt bijna hetzelfde, maar met veel moeilijkere tekst. Ik zeg 'bijna' omdat je bij de tweede zin toch een wat ander beeld van de hoofdpersoon krijgt. Alleen al omdat ze 'grist' in plaats van 'pakt'. En omdat ze een rugzak heeft in plaats van een tas. Dat verschil in beleving, daar moet je je dan wel bewust van blijven.

Maar zo simpel is het dus om moeilijk te doen!

 

Kun je bovenstaande zin nog veel mooier opleuken, laat dan een reactie achter :-)

Het ziekenhuis gaat internationaal!

Wat 'Naar het ziekenhuis' in het Engels is, kan ik nog wel bedenken. En hoe ons boek (van Marjolein Hund en mij) in het Frans of Duits zou kunnen heten ook. Spaans, Portugees, dat kan mijn computer even voor me vertalen.
Maar nu wordt het boek eerst in het Koreaans uitgebracht! En die taal ben ik helaas (nog) niet machtig.
Ik ben wel erg blij dat uitgeverij Safari het boek heeft aangekocht en gaat uitbrengen! Een nadeel heeft dat wel: ik heb ooit gezegd dat ik naar alle landen waar mijn boeken zouden liggen eens op vakantie zou gaan. Gewoon om te kijken of het boek leuk in de winkels ligt daar. Een ego-trip, zal ik maar zeggen.
Dus dat wordt een reisje Korea boeken in de toekomst! Iemand tips voor een leuke reis?

Een boekwinkel zonder boeken

Waar die mensen toch vandaan kwamen met die blauwe ijsjes, vroeg ik me gisteravond af bij de stand van Clavis, waar ik de Antwerpse Boekenbeurs mee opende met gekeuvel, drank en hapjes.
De ijsjes zagen er een beetje jakkie uit. Blauw is voor mij oneetbaar, giftig.
Na een uurtje toog ik op weg naar de bron van die ijsjes, een paar stands verderop. Daar stond de inmiddels lege ijscokar (of het marketingbudget van die dag was op). Naast de kar stonden twee vrouwen in keurige stewardessachtige helblauwe outfit. In de stand bartafels en krukken en een groot bord waarop stond hoe goed de service van deze winkel was. Korte levertijden, gratis bezorging boven een bepaald bedrag, retourgarantie als iets niet beviel. Dat soort dingen.
En dat was het. Er was geen boek te zien in deze 'grootste boekhandel van Nederland'. En dat is natuurlijk ook wat ze zijn, een verzendbedrijf waar je boeken via internet kunt bestellen en die dan uit andermans magazijn worden verzonden.
Ik moet zeggen, het was een rustpunt in deze overweldigende kastenreeksen met boeken op de beurs, zo'n lege stand. Maar ik kreeg een beetje een 'kssst, kssst, scheer je weg-gevoel.' Hoewel ik blij ben dat ze daar mijn boeken ook veelvuldig verkopen, paste het concept totaal niet in dit boekengeweld. Een boekhandel zonder boeken van Bol.com detoneert vreselijk op de beursvloer. Om het nog een beetje aan te kleden en de klanten te lokken waarschijnlijk die blauwe ijsjes. Je kon er niks bestellen, ze stonden er waarschijnlijk om aan te geven: He, wij zijn er ook nog! Maar dat wisten we al.
Ik vergat een foto te maken, van de twee keurige dames die in het gelid stonden naast de kar. Dus dan maar een plaatje van mijn eigen boeken in de kast. Niet bestellen, gewoon afrekenen en meenemen. Altijd fijn om te zien voor een schrijver.

Een liefdevol beeld tussen grootouders en kleinkinderen

Linda Heesbeen illustreerde als stageopdracht mijn verhaal Sssst, opa slaapt. Vanaf het begin was voor ons duidelijk dat we met het boekje meer wilden doen dan een enkel exemplaar van in de kast zetten. Het onderwerp was daar te belangrijk voor.

Ik stuurde het boekje, dat we in eigen beheer lieten drukken, naar Biblion met de vraag of ze het op wilden nemen in de biebcollecties. Daar zijn ze vaak niet dol op eigen beheerboeken (omdat er ook slecht materiaal wordt uitgegeven, naast wat pareltjes), maar ze zagen gelukkig de kwaliteit van ons werk. Linda had het prachtig geillustreerd en vormgegeven en ik had er uiteraard voor gezorgd dat het verhaal spannend, liefdevol en foutloos was.

Erg blij zijn we dan ook met de recensie die het boekje kreeg bij Biblion:

De opa van Lotte en Luuk moet naar het ziekenhuis om een buikoperatie te ondergaan. Opa knapt snel op, maar na twee dagen ontstaan er complicaties. Er is een bacterie in het bloed gekomen en opa wordt op de intensive care opgenomen. Gelukkig verslaat opa de 'bloedrovers'. Verhaal in eenvoudige bewoordingen met veel directe rede waarin een liefdevol beeld geschetst wordt tussen grootouders en kleinkinderen. Na het fictieve deel is er bondige informatie (zes bladzijden) over de afdeling intensive care. De tekst staat bij beide delen in twee kolommen. De zwart-wittekeningen, waarvan zeven paginagroot, zijn met potlood in grijstinten uitgevoerd. De illustratrice heeft ervoor gekozen om de mensfiguren met vier benen af te beelden en het gelaat te tekenen als een hondachtige. Deze werkwijze zorgt voor een bepaalde distantie, maar kan voor de jongsten minder confronterend zijn. De auteur Netty van Kaathoven heeft al heel wat jeugdboeken op haar naam staan. Het boekje in smal oblong formaat heeft een opvallend turquoise omslag. Een combi-uitgave fictie/non-fictie die dienst kan doen om ziek zijn en/of ziekenhuisopname bespreekbaar te maken. Vanaf ca. 5 jaar, zelf lezen vanaf ca. 7,5 jaar.

En erg blij zijn we met de grote aankoop die de bibliotheken hebben gedaan! Binnenkort is het boekje dus in veel (school-)biebs te leen.
Kun je daar niet op wachten, dan kan het ook nog gekocht worden bij Linda of bij mij, voor 8 euro, exclusief verzendkosten. Stuur een van ons dan een bericht.

Uitdaging noemt ze dat!

Ze weet dat ik superklein ben. En dat ik dat zelf af en toe vergeet, geeft haar niet het recht om net te doen of ik een labrador met stevige kiezen ben. Toch?
Ze weet dat ik bijna al mijn tanden kwijt ben; familiekwaaltje.
En toch gooit ze elke keer weer een dikke stok in het water. Grijp je uitdaging, roept ze dan.
Maar die laat ik niet drijven, zekers te weten van niet!
Ik laat me niet kisten, o nee!!

Cadeautjesman met Iers fluitje

Een bankje aan het rimpelloze water, een lief najaarszonnetje, een verhaal dat boink, boink, boink, staat te springen in mijn hoofd, mijn roze notebookje, een flesje water en een bakje druiven.
Meer moet dat niet zijn in mijn luxe buitenkantoor.
Of toch, de twee honden op wacht aan de venkant, die horen er ook bij.
Maar meer hoeft dat echt niet te zijn.

Tot er achter me een vrolijk Iers deuntje klinkt waar zelfs de logeerhond van in extase raakt. Vol belangstelling volgt Dorcas de verrichtingen van de man die mij op een zonnige vrijdagmiddag cadeautjes brengt in de vorm van wat vrolijke, wat melancholische en wat ruige Ierse en Keltische liedjes.
Die helemaal horen bij de hei, bij het water en bij het zand. De langsdrijvende mist denken we er even bij vandaag.

We zingen samen nog wat Molly Malone's en Wild Rovers waarbij we steeds weer verstrikt raken in de tekst. Maar wie maalt daarom als het gezellig is?
En we maken plannen om eens samen op te gaan treden: hij en zijn vriend met muziek, ik verhalen en gedichten erbij.

Bedankt (tot vanmiddag) onbekende Ton, het was geweldig leuk!
En bedankt ex-buurvrouw van Ton, die ook mee kwam kletsen in het buitenkantoor.

En dat ik zeker 1000 woorden minder schreef dan gepland, daar maalde dan weer niemand om. Ik zeker niet. Misschien schijnt morgen de zon wel weer!

(Ton zwerft daar vaak met zijn fluitje heb ik begrepen, dus wellicht ontmoet u hem ook een keer.)

Tadadadadadadaaaaa

 


Daar is het dan!
Mijn nieuwe buitenkantoor.
Snel ingericht en heel efficient in het gebruik, want wifiloos!

Verdriet gaat niet door vloeren 2

(lees het eerste deel hier)

Dat zou me geen tweede keer overkomen. Dat wist ik vrijwel zeker. Maar het lot kan soms bizarre vormen aannemen.
Met de nieuwe benedenburen maakte ik snel kennis, ik vertelde hun niet over het ongelukkige meisje dat hier misschien wel haar geest achterliet. Met de buren rechts naast me had ik al langere tijd zwaaicontact en lekkerweertjepraatjes. Links naast me woonde de liftschacht en boven me een ongeveer veertigjarige Poolse man. Die kende ik wel. Ik trof hem vaak in de lift met zijn Rottweiler. Ze zagen er allebei een beetje woest uit, maar in het dagelijks gebruik vielen ze allebei mee, ook het zwarte monster aan het korte lijntje. De man sprak een redelijk woordje Nederlands, al lang voordat het inburgeringsexamen verplicht was.

Voetballers

Dat er een Poolse man woonde verbaasde me wel; de verhuurder was bepaald niet happig op buitenlanders. Iedereen die in de sjieke flat wilde huren moest op kantoor van de makelaar komen. De bankrekening en de doopceel werden dan gelicht. Buitenlanders kwamen blijkbaar niet door de ballotage, die werden verwezen naar de vooroorlogse portiekwoningen verderop in de straat. Hoewel, er woonde wel steeds een ander gastje van een jaar of twintig uit Afrika of elders met een kleurtje, maar die werden daar geplaatst in de flat die Feyenoord huurde. Dat waren getalenteerde voetballers, dus dat telde niet als buitenlander.

'Onze Pool', zoals we hem noemden omdat we zijn naam niet konden uitspreken, liet 's morgens en rond etenstijd zijn hond uit, ging overdag de hele dag naar zijn werk en zat 's avonds altijd thuis. Op zaterdag ging hij boodschappen halen voor een hele week en op zondagmiddag zat hij in de kroeg op de hoek. Waar hij spaarzaam dronk. Nee, daar hadden we geen last van, die had zich keurig aangepast in onze flat vol vermogende ouderen die na de zoveelste inbraak in hun villa in Kralingen een veilige flat hadden verkozen.

Gejank

Tot op een dag zijn hond begon te janken. En dan niet af en toe zo'n klein piepje, nee, het beest loeide de hele flat bij elkaar van 's morgens vroeg tot 's avonds als haar baas terugkwam. Dan was ze even stil als de baas at, maar die vertrok elke avond weer ras naar het belendende café. Soms mocht de hond mee, meestal niet.
Het was toch wel erg zielig voor het beest, vonden we.
Toen ik onze Pool in de lift trof, vroeg ik hem omzichtig of hij wist dat de hond de hele dag jankte en hoe dat dan kwam zo ineens. 'Ze is eenzaam. Ze moet er blijkbaar nog aan wennen dat haar baasje is overleden,' zei hij.
Hoewel ik dat een vreemd antwoord vond - had ik hem wel goed verstaan? Er kon toch niet weer een onbekende zijn overleden, deze keer net boven mijn hoofd - condoleerde ik hem toch maar. Hij wilde er verder niet op ingaan, hij vertrok spoorslags.

Roddelvirus

Ik ging mijn licht eens opsteken bij een medebewoner die het langst in de flat woonde. Erg behept met het roddelvirus waren mijn medebewoners niet en zo kon het gebeuren dat vrijwel niemand in de flat wist dat er inderdaad een oude vrouw in de flat boven me had gewoond en dat die inderdaad onlangs was overleden. Deze man had gezien dat onze Pool met een vrouw inhuisde destijds, een jaar of vijf geleden. De vrouw zat in een rolstoel en was snel daarna bedlegerig geworden, wist hij. Ze was de flat binnen gekomen en er nooit meer uit geweest. In haar oude huis met trappen had ze niet meer kunnen wonen. De hond had haar bewaakt in haar vorige huis en mocht mee naar hier. Af en toe vertelde onze Pool hem hoe het met zijn vrouw ging.

Vijf jaar lang had de vrouw dus boven me - nog geen drie meter van me verwijderd - gelegen en waarschijnlijk gelezen, gepuzzeld, tv gekeken, de langsrazende metro's geteld of de duizenden reizigers die het metrostation uitspuugde bestudeerd. En al die tijd had haar hond trouw aan haar voeten gelegen, tot de man weer thuiskwam. De Poolse man, die volgens mijn medeflatbewoner wel veertig jaar jonger was dan zijn vrouw. Vijf jaar lang en weer wist ik het niet!

Niet lang daarna verdween na klachten de hond van het toneel. Op mijn vraag waar die gebleven was antwoordde onze Pool: 'Weg.'
Een paar weken later stond er een Poolse verhuiswagen voor de deur en daarin verdwenen alle dure meubels van haar of van hen.

Terug

'Nieuwe huurders?' vroeg ik een paar dagen later aan de makelaar die net bij de voordeur een keurig ouder stel uitliet.
'Gelukkig wel,' antwoordde hij. 'Ik was even bang dat ik hem er niet uit zou krijgen, want ze waren natuurlijk getrouwd. Dan doe je er niets tegen als ze zo iemand in huis halen. Maar hij is weer terug naar zijn eerste vrouw en kinderen in Polen. Met haar geld. Want ze was rijk en kinderen had ze niet.'
Misschien was het zo.
Misschien verzon hij het ter plekke.
Maar zelfs al was het zo, dan had onze Pool het volste recht op dat geld als hij het mogelijk had gemaakt dat zij die vijf jaren thuis in haar eigen huis kon blijven wonen. Al die avonden had hij bij haar gezeten, haar eten gekookt, haar gezelschap gehouden en haar waarschijnlijk verzorgd.
Dat vond ik, maar daar dachten een hoop medebewoners ineens anders over. 'Onze Pool' werd toen 'die Pool'.

Verdriet gaat niet door vloeren 1

Het is bijna twintig jaar geleden, maar gisteren plopte ze zo weer mijn gedachten in: het meisje dat ik nooit heb gekend.

Ik woonde in Rotterdam, een flat op Zuid. Omdat ik in het bestuur zat van de huurdersvereniging kende ik veel mensen in de flat. Maar zoals overal had je ook daar mensen die een teruggetrokken leven prefereerden.

Op een dag stond er een lijkwagen voor de flat: o je, voor wie kwam die?
De buurman van schuin onder me stond op straat om niets te hoeven missen van het vertrek van een van onze bewoners.
'Mijn buurvrouw,' zei hij.
'Jouw buurvrouw? Mijn onderbuurvrouw dus?'
'Ja die.'
Wie woonde er eigenlijk precies onder me. Eerlijk gezegd had ik geen idee. Ik kwam zelden op die galerij dus liep ook nooit toevallig langs haar raam. Toen ik er kwam wonen stond de flat leeg.
'Zo'n jong meisje. Lang blond haar. Slank, mooi wel. Schichtig ook. Ze kwam alleen haar flat uit om 's morgens vroeg af en toe een boodschap te doen. Verder zag ik haar ook nooit. Ze zat nooit in de keuken.'
De keuken was de zwaaiplek naar voorbijgangers.
Zijn beschrijving zei me niks. Als ik haar al ooit in de lift had gezien, hield ik haar wellicht voor een bezoekster.
Een jong meisje gaat natuurlijk niet zomaar dood. Op Zuid gingen jonge meisjes dood doordat ze iets in hun drankje kregen, dronken tegen de muur van de tunnel reden of op straat doodgeschoten werden door een jaloerse ex. Maar dit meisje ging thuis dood.
De buurman: 'Ach ja, zo gaan die dingen soms.'

Later hoorde ik dat het meisje zelfmoord had gepleegd. Daar dus, onder mijn voeten. En dat ze al dagen dood in huis lag. Daar dus, onder mijn voeten.
En voorafgaand aan die zelfmoord was ze vast al heel lang en heel intens ongelukkig. Daar zo, onder mijn voeten.
En ik had er nooit iets van gemerkt. Ik kon de gedachte niet van me afzetten dat ik het gevoeld zou moeten hebben als ik maar mijn best had gedaan. Mensen kunnen ongelukkig zijn, ver van me vandaan, maar niet drie meter onder me. Slechts drie meter of nog minder waren we van elkaar verwijderd! En ik wist niet wie ze was.
Dat ik misschien een klein verschil had kunnen maken door haar ooit op te zoeken of mee naar buiten te nemen, dacht ik. Misschien hield ze ooit, voor ze zich volledig terugtrok in de flat en in zichzelf, wel van wandelen in het park, wat ik vier keer per dag deed met de hond.
Er zullen vast andere mensen zijn geweest die wisten van haar ellende en die haar misschien hebben proberen te redden. Vreemd genoeg voelde ik me toch schuldig. Schuldig dat ik nooit het verdriet heb gevoeld van het meisje dat ik nooit heb gekend.
Van alle flatbewoners is zij degene die het vaakst een plekje opeist in mijn herinneringen. Nog steeds, na twintig jaar.

Schrijf snel dat paard terug!

Tjongejonge, wat heb ik jullie, mijn geliefde lezers, verwaarloosd de laatste tijd.
Dat komt: de Paardenmeiden zijn op vakantie op een eiland aan het helpen op een ranch dus en nu is hun lievelingspaard Rena gestolen daar en het veulen van het paard ook en ze kunnen niet het eiland af zijn want dan moeten ze met de veerboot en die wordt bewaakt en dus moeten de meiden en Rens de paarden toch kunnen vinden als ze een beetje doorwerken met zoeken en als ze niet kussen want er wordt ook gekust in het boek en gezond en geruzied ook nog eens en...

Even ademhalen, u begrijpt het al, het paard moet snel teruggevonden worden en het veulen ook en aan mij de taak om die paarden terug hun stal in te schrijven.

En daar ben ik dus druk mee.

Pfieuw!

Ik heb al wel de cover voor jullie en als alles meezit en de paarden gevonden worden kun je het boek in januari 2014 kopen. Hoop ik.